"Je kunt mensen niet veranderen, tenzij ze dat zelf willen"

Erik Franck is klinisch psycholoog, gedragstherapeut en professor peoplemanagement. Tijdens de Dag van het Vrije Beroep op 26 oktober gaf hij als keynote speaker een felgesmaakte lezing. Hij stond daarin stil bij de problematiek van stress en hoe er mee om te gaan. Zijn laatste boek over zelfleiderschap vormt de ideale aanleiding voor een uitgebreid interview.

TEKST Peter D’Herde 

Het professioneel parcours van Erik Franck begon als verpleegkundige. Nadien schoolde hij zich nog bij als psycholoog en gedragstherapeut. Zijn doctoraat schreef hij over zelfwaarde en depressie.
Hij werkte 20 jaar als zelfstandig klinisch psycholoog en is sinds 2013 deeltijds professor aan de Universiteit Antwerpen waar hij vakken rond (zelf)leiderschap doceert. Dat combineert hij met een job als consultant bij Better Minds at Work.

Hij begeleidt leiderschapstrajecten, doet onderzoek, schrijft boeken en geeft lezingen. Een mens zou er spontaan stress van krijgen, trappen we het gesprek met een flauw mopje af.

Geen kant-en-klare oplossingen
“Voor mij is dat een logische evolutie en dat heeft veel te maken met mijn eigen leerproces. Achteraf lijkt het alsof het altijd zo moest zijn, maar er zijn zeker momenten geweest dat ik zelf ook niet meer wist van welk hout pijlen maken. 
In 2010 nam ik drie maanden ouderschapsverlof, maar eigenlijk had ik een burn-out. In mijn werkomgeving werd ik gestimuleerd om te excelleren. Maar als high achiever had ik tegelijkertijd het gevoel dat ik weinig kon betekenen als psycholoog binnen een algemeen ziekenhuis. Er
is in de psychologie namelijk niet voor elk probleem een kant-en-klare oplossing. Als hulpverlener word je opgeleid om mensen te helpen en
te veranderen. Maar ik kwam tot het besef dat je mensen niet kunt veranderen, tenzij ze dat zelf willen. Dat besef zorgde voor een andere mindset bij mezelf, zowel beroepsmatig als privé. Daar is mijn interesse
in het concept zelfleiderschap ontstaan en dat deed me uiteindelijk besluiten om ook professioneel een andere weg in te slaan. Ik wilde voortaan het verschil maken door mensen te inspireren. Door dingen te ontwikkelen waar anderen zelf mee aan de slag kunnen. Want door hen zelfinzicht en zelfbewustzijn te bieden, kunnen mensen wél veranderen.”

Bij veel vrije beroepers is de ambitie vaak hoger dan wat hun lichaam aankan

Zelfkennis en zelfbewustzijn

“Zelfleiderschap is een levenslang ontwikkelingsproces dat bestaat uit vier transformaties. De eerste is zelfkennis. Dat betekent dat je zicht hebt op je innerlijk kompas: niet alleen de doelen die je wil bereiken, maar vooral ook de kernwaarden die jouw identiteit bepalen. Waarom je doet wat je doet dus. Vandaag zien we dat mensen hun innerlijk
kompas vooral van buiten naar binnen gebruiken. Het bereiken van bepaalde doelen is een middel om zichzelf waarde en identiteit te geven. Maar dat is natuurlijk gevaarlijk, want wat met je identiteit als die doelen niet bereikt worden? Dat is wat ik in mijn praktijk bij veel vrije beroepers heb gezien. Hun ambitie was vaak hoger dan wat hun lichaam
aankon. Zij moeten inzien dat zelfwaarde uit meer dingen bestaat dan het bereiken van bepaalde doelen. Mensen zijn meer dan hun job. De tweede transformatie is die van zelfbewustzijn. En dat is toch iets anders dan zelfkennis. Het is niet omdat je jezelf kent, dat je ook bewust bent op het moment dat je door iets wordt getriggerd. Mensen zijn controle-gerichte wezens. We stellen vaak gedrag omwille van korte termijn doelen. Neurobiologisch zijn we niet uitgerust om op langere termijn te denken. Als we geprikkeld worden, stellen we dus vaak een
gedrag dat ons op korte termijn de illusie van controle geeft. Maar een perfectionist zal daardoor in stressvolle omstandigheden nog perfectionistischer worden. Dat is een belangrijke valkuil waar we ons bewust van moeten zijn.”

...