Vrije beroepers zijn met voorsprong de grootste groep zelfstandigen. Hoog tijd dus dat ze ook het gehoor krijgen dat ze verdienen."

Voorzitter Tom Bovyn

De grootste van allemaal

Liefst één derde (33,47 procent) van alle zelfstandigen blijken vrije beroepers. Het is het allereerste jaar dat het aandeel van vrije beroepers groter is dan de optelsom van alle zelfstandigen in handel en diensten (33,17 procent) samen. 

"Uit onze eerdere analyses van de cijfers bleek wel al langere tijd dat vrije beroepers aan een opmars bezig waren", laat voorzitter van de Federatie Tom Bovyn optekenen, "maar nu zijn we ook afgetekend de grootste groep zelfstandigen. We nodigen beleidsmakers uit om ook meer naar de noden van deze grote groep zelfstandigen te luisteren".

Waar de vrije beroepers in 2013 nog met net geen 275.000 waren, zijn er dat in ons land ondertussen bijna 430.000, wat een stijging betekent van liefst 56 procent over een periode van tien jaar. Het gemiddelde van de aangroei van zelfstandigen over diezelfde periode is net geen 28 procent. 

De Federatie vraagt de verkozen politici om in het beleidsproces vrije beroepers meer centraal te zetten. "We moeten mee aan het stuur zitten, waar dit nu niet altijd het geval is. Bij nieuwe regels kan de regelgever tijdens het wetgevend proces ook om ons advies vragen. Wij kunnen daarbij terugkoppelen naar de specifieke beroepsgroep", wijst Tom Bovyn aan.


 

Het vrije beroep blijft maar starters aantrekken

Ook veel starters vinden nog steeds hun weg naar de vrije beroepen. Dat is al lange tijd zo, maar ook in het afgelopen jaar startten pakweg 40.000 zelfstandigen in een vrije beroep. In 2023 bleken die vrije beroepers ook bij de zelfstandige starters met (opnieuw) één derde (33 procent) de grootste groep te zijn. Zes op tien onder hen start in Vlaanderen op. Globaal zijn de vrouwelijke starters in de meerderheid (met 51,17 procent).
Starters in het vrije beroep komen overigens niet steeds van de schoolbanken. 
Net geen 34 procent onder hen is ouder dan 40 jaar en er zijn zelfs 1772 starters boven de 60 jaar.

De groei van het aantal starters in de vrije beroepen is bovendien erg opvallend. Over de afgelopen vijf jaar (periode 2018 - 2023) steeg het aantal startende vrije beroepers met liefst 22 procent, terwijl het algemeen gemiddelde van alle zelfstandigen samen slechts 3,59 procent betreft. De groei is dus zes keer hoger dan gemiddeld.
"Bovendien blijkt de balans ook nog steeds positief. Het aantal starters is ruim dubbel zo hoog als het aantal stoppers", stelt voorzitter Tom Bovyn. "We zagen in 2023 iets minder dan 17.000 stopzettingen. De cijfers lijken voor onze beroepers het meest uit balans bij de advocatuur." Daar zijn zowel het aantal starters (7,54 per 100 actieve vrije beroepers) als het aantal stopzettingen (3,73 per 100 actieve vrije beroepers) hoog.

Die vele starters hebben natuurlijk ook best wat uitdagingen. "Met pakweg 40.000 jaarlijkse starters in het vrije beroep moeten we volop blijven inzetten in het begeleiden van deze groep in hun slaagkansen als ondernemers. Want, vrije beroepers zijn meestal wel experts in hun vak, maar ontbreken soms nog de nodige kennis rond ondernemerschap. Samen met onze partner UNIZO scherpt de Federatie Vrije beroepen die kennis aan.", geeft secretaris-generaal Anton Smagghe mee.
 

Wie of wat is "een vrije beroeper"? 

Er is alvast geen algemeen aanvaarde of sluitende lijst van alle vrije beroepen. Sinds 2018 bevat het Wetboek van Economisch Recht wel een definitie van wat als een "beoefenaar van een vrij beroep" wordt beschouwd.
Voorbeelden van vrije beroepen zijn: advocaat, notaris, vastgoedmakelaar, apotheker en accountant. 

Vrije beroepers staan vaak centraal in onze gezondheidszorg, ons rechtssysteem, de fiscaliteit en de bouwketen. Ze functioneren bovendien ook als een veilige haven, waar zowel particulieren als ondernemingen voor persoonlijk advies en ondersteuning kunnen aankloppen.

Jonger dan gedacht

Als we kijken naar de zelfstandigen onder de 35 jaar, dan blijken de vrije beroepen ook daar boven het gemiddelde te scoren.
Zo blijkt dat 23,69 procent van de vrije beroepers jonger is dan 35 jaar (iets meer dan 100.000 in aantal) terwijl dat bij de volledige groep zelfstandigen 22,09 procent is.
In totaliteit is net geen 50 procent van de vrije beroepers vandaag jonger dan 45 jaar. 

"Als we deze cijfers, zowel qua leeftijd als starters samenleggen, toont dat aan dat de vrije beroepers best veel jonge ondernemers omvat die met hun activiteiten een belangrijke rol spelen in economie en maatschappij. De toekomst dus. Ik stel me de vraag of onze beleidsmakers zich daar wel genoeg van bewust zijn", vertelt Anton Smagghe.

46,3 procent van de vrije beroepers is vrouwelijk. Dat was in 2013 nog 43 procent, waardoor de tendens van vervrouwelijking zich, gestaag, verder zet. 
61 procent van de vrije beroepers heeft het vrije beroep als hoofdbezigheid. Net geen drie op tien doet het als bijberoep en tien procent is nog actief na pensioen.

Vrije beroepers zijn vaak jonge ondernemers met een belangrijke rol in economie en maatschappij. De toekomst dus. Ik weet niet of onze beleidsmakers zich daar wel genoeg bewust van zijn.

Anton Smagghe
Tom Bovyn (l) en Anton Smagghe (r)

Honderdduizend meer op 10 jaar tijd

Waar de vrije beroepers in 2013 264.767 mensen tewerkstelden, waren er dat in 2023 liefst 360.063. En dat bij pakweg 45.000 werkgevers. "Op tien jaar tijd stellen de vrije beroepers dus 100.000 mensen méér tewerk. Dat is een stijging met 36 procent. De vrije beroepen zorgen voor werk. Dat is wel duidelijk", klinkt het bij voorzitter Tom Bovyn. 

"Ons gewicht in de tewerkstellingssector groeit stevig. Dat moet ook naar waarde worden geschat", voegt Anton Smagghe daar aan toe. Daarom wil de Federatie Vrije Beroepen een zetel in het paritair comité 330 (van de zorg, nvdr) en wil ze graag meer structureel overleg met de VDAB. “Ondanks deze groeicijfers blijven ook veel vrije beroepen echte knelpuntberoepen, zoals dierenarts en accountant. Ook daarom is meer structurele samenwerking met de VDAB geen overbodige luxe”, sluit Anton Smagghe af.

Voor onze analyse beroepen we ons op de cijfers van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) voor het aantal zelfstandige vrije beroepers, het aantal starters en het aantal stopzettingen. Daarnaast baseren we ons op gegevens van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) voor de cijfers over de tewerkstelling.  De cijfers kunnen afwijken van de gegevens waarover de beroepssectoren individueel beschikken en die op andere manieren werden verzameld.

Ook heeft het RSVZ onder de noemer "vrije beroepen" een eigen selectie van intellectuele dienstverlenende beroepen ondergebracht. Onder deze categorie vallen onder meer privéonderwijs, wetenschappen, letteren, kunsten, diverse intellectuele diensten en mandatarissen van vennootschappen. Daarmee wordt het “vrij beroep” ruim ingevuld. 

-

De Federatie Vrije Beroepen bundelt de krachten van liefst 65.000 vrije beroepers en functioneert vooral als koepelorganisatie van 24 beroepsorganisaties voor het vrije beroep. Bovendien zijn ook alle vrije beroepers, aangesloten bij UNIZO, lid van onze organisatie, en ondersteunen we hen bij specifieke vragen rond het uitoefenen van het vrije beroep.
Vandaag viert de Federatie haar jaarlijkse 'Dag van het Vrije Beroep'. 
Voor meer informatie of vragen kan je terecht bij pers@federatievrijeberoepen.be of 0494 49 47 66

Meer weten over ons