"We moeten stoppen met brandjes blussen"

Uit recent onderzoek blijken twee op de drie zelfstandigen niet goed in hun vel te zitten. Ze kampen met uitputting, chronische stress, burnout of depressie. Met anderhalf miljoen zelfstandigen in ons land, zijn dat behoorlijk alarmerende cijfers. Al nuanceert klinisch psycholoog Koen Lowet ook. Er blijkt géén toename in het totaal aantal mentale problemen. Wel worden ze meer bespreekbaar gemaakt en zijn ze dus ook meer zichtbaar. Dat is voor Lowet geen reden om achterover te leunen. Verdere veranderingen in de geestelijke gezondheidszorg zijn nodig om de problemen bij de bron aan te pakken. Enkel zo kan de brand op lange termijn gestopt worden.

TEKST Peter D’Herde – FOTO Luk Collet

VVKP is de beroepsvereniging voor individuele klinisch psychologen die in Vlaanderen actief zijn. Hetzij als zelfstandig zorgverstrekker met een eigen praktijk, hetzij in loondienst in één van de vele voorzieningen. Lowet was er 20 jaar actief in verschillende functies, de laatste jaren als gedelegeerd bestuurder. 

Aan de kar trekken 
“Vanuit die functie trok ik mee aan de kar om de organisatie en financiering van de geestelijke gezondheidszorg in ons land grondig te verbeteren. Gelukkig is er ondertussen veel ten goede veranderd. In 2016 is alles in een stroomversnelling gekomen. Toen werden klinisch psychologen erkend als een autonoom zorgverstrekker. Eens dat statuut er was is er veel op ons afgekomen als beroepsvereniging. De kennis die er is over psychologie willen we ten dienste stellen van de samenleving en de
diverse gezondheidsstructuren. De voorbije jaren waren dan ook intensief op vlak van beleidswerk. Toch eindig ik mijn mandaat ook met bezorgdheden voor de toekomst. Zal onze samenleving warm genoeg
blijken om iedereen de juiste zorg te verstrekken?”

Veel ondernemers werken hard, soms té hard. Ook bij de vrije beroepers durft de balans al eens door te slaan. Het beste advies is om tijd en ruimte te maken voor andere dingen.

Koen Lowet

Weg uit de illegaliteit

Lowet benadrukt het belang van dat statuut. “In België moet je erkend zijn als gezondheidszorgberoep om de gezondheidstoestand van iemand anders fysiek of mentaal te beïnvloeden. Heb je die erkenning niet, dan ben je op illegale wijze geneeskunde aan het beoefenen. En uiteraard is er dan ook geen sprake van financiering en terugbetaling. Dat wil zeggen dat psychologen eigenlijk tot 2016 ‘illegaal’ bezig waren. Een bizarre situatie, want zij zijn al sinds de jaren 70 actief in de gezondheidszorg. 
We zijn dan ook enorm blij dat die scheve situatie eindelijk is rechtgezet. De druk vanuit de samenleving werd ook steeds hoger om de toegang tot een psycholoog makkelijker te maken. En ook al is de budgettaire toestand niet bepaald rooskleurig, er is nu tenminste een pad om samen met de overheid en het Riziv te bewandelen.”

Toegankelijkheid en betaalbaarheid

Er is meer nodig om de toegang tot geestelijke gezondheidszorg
te verbeteren. 
“De hele gezondheidszorg is sterk aan het veranderen”, stelt Lowet. “Dat heeft een aantal redenen, bijvoorbeeld de vergrijzing. Ook de betaalbaarheid van de sociale zekerheid blijft een grote uitdaging. De terugbetaling van de honoraria van de zorgverstrekkers komen uit die pot en de financiering ervan is sterk gelinkt aan de economische situatie van het land. En net daar knelt het schoentje: we zitten al enkele jaren in een situatie dat de overheidsuitgaven beperkt worden. Psychologen zien natuurlijk ook hoe de financiering van andere delen van de gezondheidszorg verloopt. En als dat niet gelijk is, zorgt dat voor spanningen. 
En dus moeten ze nadenken over hoe ze zich best organiseren
als vrije beroepers in de eerstelijnszorg. Om tegemoet te komen aan de maatschappelijke tendensen zullen ze bijvoorbeeld meer moeten samenwerken in multidisciplinaire teams.”

(...)

Risico’s voor vrije beroepers

Vrije beroepers zijn meer kwetsbaar voor mentale problemen, weet ook Lowet. “Er zijn een aantal risicofactoren die inherent verbonden
zijn aan het ondernemerschap. Door de verantwoordelijkheid die ze dragen voor hun bedrijf lopen ondernemers meer risico dan andere
groepen. Veel ondernemers werken hard, soms té hard. Ook bij de vrije beroepers durft de balans al eens door te slaan. Het beste advies is
om tijd en ruimte te maken voor andere dingen. En uiteraard moet de geestelijke gezondheidszorg ook voor hen vlot toegankelijk zijn. Al is
het niet altijd makkelijk om hen te bereiken en eventuele problemen te detecteren. Huisartsen kunnen hierbij een rol spelen. En ook psychologen moeten meer outreachend werken.”

...